(၁)၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းက လာမယ့္ ေမ ၂၇ ရက္မွာ ၂၅ ႏွစ္ျပည့္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္က တပ္မေတာ္အစိုးရ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ (န၀တ) က ျပည္သူေတြကို အာဏာလႊဲမေပးခဲ့ပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီမွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေစာေမာင္က ကတိေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ေပးခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္။ ၿပီးရင္ စစ္တန္းလ်ားျပန္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္အျပင္ အဲဒီအခ်ိန္က ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးသန္းေရႊ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔လည္း ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတို႔ထင္မွတ္မထားတဲ့ ရလဒ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုထြက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ ေလသံေျပာင္းခဲ့တယ္။ အာဏာလႊဲမေပးေတာ့ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ေရးဆြဲဖို႔ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အာဏာလႊဲမယ္ဆိုတဲ့ စကားကို သူတို႔ ေျပာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကို မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ လူဦးေရ သန္း ၂၀ ထဲက ၁၅ သန္းေက်ာ္ လာေရာက္မဲေပးခဲ့တယ္။ ဆႏၵမဲေပးမႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ၇၂ ဒသမ ၅၉ ရွိ ခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ ၄၈၅ ေနရာမွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္(NLD)က ၃၉၂ ေနရာ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အကယ္၍ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ အတြက္ဆိုရင္ မဲေပးသူ အေရအတြက္ ဒီေလာက္မ်ားခဲ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ အဆံုးအျဖတ္ က်လို႔သာ မဲေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာလႊဲေပးလိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ မဲေပးခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ဆႏၵမဲေပးသူ ျပည္သူေတြ အလိမ္ခံလိုက္ရပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ဘယ္တုန္းကမွ မရွိခဲ့တဲ့ အႀကီးက်ယ္ဆံုး မဲလိမ္မႈျဖစ္ၿပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ မဟုတ္ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ဖ်က္ခဲ့တာကလည္း အႀကီးအက်ယ္ လိမ္လည္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိမ္လည္မႈက ၂၅ ႏွစ္ျပည့္တဲ့ အခုခ်ိန္အထိ ရွိေနတုန္းပါပဲ။
အခု ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ အခ်ိန္နီးလာပါၿပီ။ ပွ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အခ်ိန္ ေျခာက္လပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ သတ္မွတ္ရက္ အတိအက် မထြက္ေသးပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ေရာ၊ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ကပါ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္သူပဲ အႏိုင္ရရ အာဏာလႊဲေပးပါမယ္ဆိုတဲ့ ကတိစကား မေျပာေသးပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေတာ့ တပ္မေတာ္အစိုးရ (န၀တ) ကတိဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ နာလန္မထူႏိုင္ဘဲ က်ဆံုးခဲ့ရတဲ့ ႏိုင္ငံ (Failed State) ျဖစ္သြားပါတယ္။
(၂)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္မွာ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုကတိေပးခဲ့တယ္၊ ဘာစကားေတြ ေျပာခဲ့တယ္ဆိုတာ အေထာက္အထားေတြ ရွိၿပီးသားပါ။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ တပ္မေတာ္ အာဏာသိမ္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕(န၀တ) ကိုဖြဲ႕စည္းတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဦးေဆာင္တယ္။ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သန္းေရႊက ဒုတိယေခါင္းေဆာင္ ေနရာယူၿပီး (အာဏာသိမ္းစဥ္ အခ်ိန္က) ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး တင္ဦးတို႔က အတြင္းေရးမွဴး တာ၀န္ယူခဲ့တယ္။
ဒါ့အျပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမာင္ေမာင္ခင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တင္ထြန္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအာင္ရဲေက်ာ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဘုန္းျမင့္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စိန္ေအာင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်စ္ေဆြ၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေက်ာ္ဘ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေမာင္သင့္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေမာင္ေအး၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ဥာဏ္လင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမင့္ေအာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမသင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ထြန္းၾကည္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအးေသာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ မ်ိဳးညြန္႔တို႔က အာဏာသိမ္း န၀တအစိုးရ အဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းယူမႈအတြက္ ပထမဆံုး ထုတ္ျပန္ခ်က္ ၁/၈၈ မွာတင္ “အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ေရး” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ဖို႔ ပါတီေတြ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းဖို႔လည္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ရွင္းလင္းပြဲမွာ သူတို႔အေနနဲ႔ အာဏာကို လိုခ်င္မက္ေမာေနတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ န၀တရဲ႕ ပထမဆံုး တိုင္ျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာင္ေမာင္ေျပာခဲ့ တာေတြရွိပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္မွာ ေျပာခဲ့တာပါ။ ၁/၈၈ ေၾကညာခ်က္မွာပါတဲ့ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုးလုပ္ေပးဖို႔ အစီအစဥ္ရွိၿပီး စတင္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေတြဟာ တပ္မေတာ္သားမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဖြဲ႕အေနနဲ႔လည္း ႏိုင္ငံေက်းဇူးသစၥာကို ခံယူထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ၀န္ခံထားရွိၿပီးျဖစ္တဲ့ ကတိ သစၥာကို မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္မွ် ပယ္ဖ်က္ ေဖ်ာက္ဖ်က္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ထားရွိ ေစလိုပါတယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ေျပာပါတယ္။
အဲဒီတိုင္းျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာပဲ သူဆက္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ျပည္သူျပည္သားမ်ားက မိမိတို႔ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီပိုင္ခြင့္အရ လြတ္လပ္မွ်တ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အာဏာလႊဲေျပာင္း ေပးၿပီးတာနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မူလတာ၀န္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တာ၀န္ေတြကိုသာ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ထပ္မံကတိ ေပးလိုပါတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တာပါ။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ကာလတစ္ခုလံုးမွာလည္း ဒီသေဘာတရားပါတဲ့ စကားေတြကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာပါတယ္။ န၀တအစိုးရပိုင္ လုပ္သားျပည္သူ႔ ေန႔စဥ္သတင္းစာအာေဘာ္၊ ေဆာင္းပါးေတြမွာလည္း ဒါကိုပဲ ထပ္တလဲလဲ ကိုးကားေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ေပးမယ္၊ ျပီးရင္ အာဏာလႊဲေပးမယ္။ အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာကို ေျပာတဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲက တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာပဲ ေျပာခဲ့တယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္နဲ႔အညီ တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ သံုးႏႈန္းခဲ့တာလည္း မေတြ႕ရပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးမွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အေၾကာင္းျပခ်က္အျဖစ္ ထုတ္သံုးခဲ့တာပါ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုမႈက ေမွးမွိန္ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ကိုယ္တိုင္က ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္းကို ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ပဲ ေျပာဖူးပါတယ္။
(၃)
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၉ ရက္က တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္႐ံုး (ၾကည္း)မွာ အစည္းအေ၀း တစ္ရပ္လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီ အစည္းအေ၀းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။
“ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပီး ဥပေဒနဲ႔အညီ အစိုးရ ဖြဲ႕ပါ။ အာဏာကိုရယူပါ။ အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ေရြးေကာက္ပြဲလိုပါတယ္။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တာ၀န္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ကိစၥက တပ္မေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္မဟုတ္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒါကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း အခုေျပာပါတယ္” လို႔ ဆိုခဲ့တာပါ။
ဒီမတိုင္ခင္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က ႏိုင္ငံျခားစစ္သံမွဴး တစ္ဦးေရွ႕မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။
“တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ျပန္ရလာတာနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုး လုပ္ေပးသြားမယ္။ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီကို တပ္မေတာ္က စနစ္တက် အာဏာလႊဲေပးသြားမယ္” လို႔ ဦးခင္ညြန္႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို BBC SWB FE/0265 i - 24 September 1988 မွာ မွတ္တမ္း ျပန္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ေရာ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ေရာ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားႏွစ္ရပ္လံုးမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအေၾကာင္း တစ္ခုမွမပါခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) က အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရၿပီးခ်ိန္မွာ သူတို႔ကတိ ကိ်ဳးပ်က္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲဖို႔သာ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အစိုးရဖြဲ႕၊ အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေပးခဲ့တဲ့ ကတိကို စကားလွည့္ကြက္သံုးၿပီး ခ်ိဳးဖ်က္ပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒ အခန္း(၂)၊ ပုဒ္မ (၃)မွာ “လႊတ္ေတာ္ကို မဲဆႏၵနယ္မ်ားမွ ဤဥပေဒႏွင့္အညီ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လိုက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္” လို႔ ပါရွိပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေခၚယူဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ န၀တ အစိုးရက လႊတ္ေတာ္မေခၚပါဘူး။
ဒီအတြက္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၂၈၊ ၂၉ ရက္စြဲနဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္း ထြက္ခဲ့ၿပီး NLD ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ လႊတ္ေတာ္ေခၚယူ ဖြဲ႕စည္းေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ ထြက္ရွိလာပါတယ္။
န၀တအစိုးရအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔က ေၾကညာခ်က္ ၁/၉၀ နဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္းကို တံု႔ျပန္ပါတယ္။
(၄)
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ လက္မွတ္ထိုး တံု႔ျပန္ခဲ့တဲ့ ၁/၉၀ ေၾကညာခ်က္က အာဏာလႊဲမေပးႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို အထင္အရွား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ တာ၀န္ရွိသူေတြသာျဖစ္တယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ ရယူဖို႔အတြက္ ယာယီဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီး အစိုးရဖြဲ႕တာကို ဘယ္နည္းနဲ႔မွ လက္ခံမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသစ္အရ ေပၚေပါက္လာမယ့္ အစိုးရမဖြဲ႕ ႏိုင္ေသးခင္မွာ န၀တအစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဆက္ယူထားမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ ၁/၉၀ မွာ ပါခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ မျပဳလုပ္မီမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ အေရးပါတာကို NLD က သိေနပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရခ်ိန္မွာ ဥပေဒနဲ႔အညီ အာဏာလႊဲေျပာင္း ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲတာကို န၀တအစိုးရက လက္မခံခဲ့ပါဘူး။
ပိုဆိုးတာက ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္အခ်ိန္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ တြန္းအားေပးမႈေတြ ရွိခဲ့တာကို န၀တအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ ကိုယ္တိုင္ လက္မခံပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒထက္ ေရြးေကာက္ပြဲက ပိုအေရးႀကီးတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပဲ ေျပာပါတယ္။ ဒီအတြက္ အေထာက္အထား ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္ ရက္သတၱပတ္ ႏွစ္ပတ္အလို ေမ ၁၀ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
 |
| ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္တြင္ ဆႏၵမဲေပးေနေသာ ျပည္သူမ်ား (ဓာတ္ပံု-တိုင္းက်ဳိးျပည္ျပဳ ပထမတြဲမွ) |
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကတိကို ဖ်က္ခဲ့ေသာအခါက
(၁)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းက လာမယ့္ ေမ ၂၇ ရက္မွာ ၂၅ ႏွစ္ျပည့္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္က တပ္မေတာ္အစိုးရ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ (န၀တ) က ျပည္သူေတြကို အာဏာလႊဲမေပးခဲ့ပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီမွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေစာေမာင္က ကတိေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ေပးခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္။ ၿပီးရင္ စစ္တန္းလ်ားျပန္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္အျပင္ အဲဒီအခ်ိန္က ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးသန္းေရႊ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔လည္း ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတို႔ထင္မွတ္မထားတဲ့ ရလဒ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုထြက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ ေလသံေျပာင္းခဲ့တယ္။ အာဏာလႊဲမေပးေတာ့ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ေရးဆြဲဖို႔ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အာဏာလႊဲမယ္ဆိုတဲ့ စကားကို သူတို႔ ေျပာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကို မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ လူဦးေရ သန္း ၂၀ ထဲက ၁၅ သန္းေက်ာ္ လာေရာက္မဲေပးခဲ့တယ္။ ဆႏၵမဲေပးမႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ၇၂ ဒသမ ၅၉ ရွိ ခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ ၄၈၅ ေနရာမွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္(NLD)က ၃၉၂ ေနရာ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အကယ္၍ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ အတြက္ဆိုရင္ မဲေပးသူ အေရအတြက္ ဒီေလာက္မ်ားခဲ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ အဆံုးအျဖတ္ က်လို႔သာ မဲေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာလႊဲေပးလိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ မဲေပးခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ဆႏၵမဲေပးသူ ျပည္သူေတြ အလိမ္ခံလိုက္ရပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ဘယ္တုန္းကမွ မရွိခဲ့တဲ့ အႀကီးက်ယ္ဆံုး မဲလိမ္မႈျဖစ္ၿပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ မဟုတ္ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ဖ်က္ခဲ့တာကလည္း အႀကီးအက်ယ္ လိမ္လည္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိမ္လည္မႈက ၂၅ ႏွစ္ျပည့္တဲ့ အခုခ်ိန္အထိ ရွိေနတုန္းပါပဲ။
အခု ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ အခ်ိန္နီးလာပါၿပီ။ ပွ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အခ်ိန္ ေျခာက္လပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ သတ္မွတ္ရက္ အတိအက် မထြက္ေသးပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ေရာ၊ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ကပါ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္သူပဲ အႏိုင္ရရ အာဏာလႊဲေပးပါမယ္ဆိုတဲ့ ကတိစကား မေျပာေသးပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေတာ့ တပ္မေတာ္အစိုးရ (န၀တ) ကတိဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ နာလန္မထူႏိုင္ဘဲ က်ဆံုးခဲ့ရတဲ့ ႏိုင္ငံ (Failed State) ျဖစ္သြားပါတယ္။
(၂)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္မွာ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုကတိေပးခဲ့တယ္၊ ဘာစကားေတြ ေျပာခဲ့တယ္ဆိုတာ အေထာက္အထားေတြ ရွိၿပီးသားပါ။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ တပ္မေတာ္ အာဏာသိမ္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕(န၀တ) ကိုဖြဲ႕စည္းတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဦးေဆာင္တယ္။ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သန္းေရႊက ဒုတိယေခါင္းေဆာင္ ေနရာယူၿပီး (အာဏာသိမ္းစဥ္ အခ်ိန္က) ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး တင္ဦးတို႔က အတြင္းေရးမွဴး တာ၀န္ယူခဲ့တယ္။
ဒါ့အျပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမာင္ေမာင္ခင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တင္ထြန္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအာင္ရဲေက်ာ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဘုန္းျမင့္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စိန္ေအာင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်စ္ေဆြ၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေက်ာ္ဘ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေမာင္သင့္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေမာင္ေအး၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ဥာဏ္လင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမင့္ေအာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမသင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ထြန္းၾကည္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအးေသာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ မ်ိဳးညြန္႔တို႔က အာဏာသိမ္း န၀တအစိုးရ အဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းယူမႈအတြက္ ပထမဆံုး ထုတ္ျပန္ခ်က္ ၁/၈၈ မွာတင္ “အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ေရး” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ဖို႔ ပါတီေတြ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းဖို႔လည္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ရွင္းလင္းပြဲမွာ သူတို႔အေနနဲ႔ အာဏာကို လိုခ်င္မက္ေမာေနတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ န၀တရဲ႕ ပထမဆံုး တိုင္ျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာင္ေမာင္ေျပာခဲ့ တာေတြရွိပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္မွာ ေျပာခဲ့တာပါ။ ၁/၈၈ ေၾကညာခ်က္မွာပါတဲ့ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုးလုပ္ေပးဖို႔ အစီအစဥ္ရွိၿပီး စတင္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေတြဟာ တပ္မေတာ္သားမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဖြဲ႕အေနနဲ႔လည္း ႏိုင္ငံေက်းဇူးသစၥာကို ခံယူထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ၀န္ခံထားရွိၿပီးျဖစ္တဲ့ ကတိ သစၥာကို မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္မွ် ပယ္ဖ်က္ ေဖ်ာက္ဖ်က္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ထားရွိ ေစလိုပါတယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ေျပာပါတယ္။
အဲဒီတိုင္းျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာပဲ သူဆက္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ျပည္သူျပည္သားမ်ားက မိမိတို႔ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီပိုင္ခြင့္အရ လြတ္လပ္မွ်တ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အာဏာလႊဲေျပာင္း ေပးၿပီးတာနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မူလတာ၀န္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တာ၀န္ေတြကိုသာ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ထပ္မံကတိ ေပးလိုပါတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တာပါ။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ကာလတစ္ခုလံုးမွာလည္း ဒီသေဘာတရားပါတဲ့ စကားေတြကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာပါတယ္။ န၀တအစိုးရပိုင္ လုပ္သားျပည္သူ႔ ေန႔စဥ္သတင္းစာအာေဘာ္၊ ေဆာင္းပါးေတြမွာလည္း ဒါကိုပဲ ထပ္တလဲလဲ ကိုးကားေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ေပးမယ္၊ ျပီးရင္ အာဏာလႊဲေပးမယ္။ အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာကို ေျပာတဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲက တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာပဲ ေျပာခဲ့တယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္နဲ႔အညီ တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ သံုးႏႈန္းခဲ့တာလည္း မေတြ႕ရပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးမွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အေၾကာင္းျပခ်က္အျဖစ္ ထုတ္သံုးခဲ့တာပါ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုမႈက ေမွးမွိန္ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ကိုယ္တိုင္က ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္းကို ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ပဲ ေျပာဖူးပါတယ္။
(၃)
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၉ ရက္က တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္႐ံုး (ၾကည္း)မွာ အစည္းအေ၀း တစ္ရပ္လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီ အစည္းအေ၀းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။
“ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပီး ဥပေဒနဲ႔အညီ အစိုးရ ဖြဲ႕ပါ။ အာဏာကိုရယူပါ။ အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ေရြးေကာက္ပြဲလိုပါတယ္။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တာ၀န္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ကိစၥက တပ္မေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္မဟုတ္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒါကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း အခုေျပာပါတယ္” လို႔ ဆိုခဲ့တာပါ။
ဒီမတိုင္ခင္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က ႏိုင္ငံျခားစစ္သံမွဴး တစ္ဦးေရွ႕မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။
“တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ျပန္ရလာတာနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုး လုပ္ေပးသြားမယ္။ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီကို တပ္မေတာ္က စနစ္တက် အာဏာလႊဲေပးသြားမယ္” လို႔ ဦးခင္ညြန္႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို BBC SWB FE/0265 i - 24 September 1988 မွာ မွတ္တမ္း ျပန္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ေရာ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ေရာ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားႏွစ္ရပ္လံုးမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအေၾကာင္း တစ္ခုမွမပါခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) က အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရၿပီးခ်ိန္မွာ သူတို႔ကတိ ကိ်ဳးပ်က္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲဖို႔သာ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အစိုးရဖြဲ႕၊ အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေပးခဲ့တဲ့ ကတိကို စကားလွည့္ကြက္သံုးၿပီး ခ်ိဳးဖ်က္ပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒ အခန္း(၂)၊ ပုဒ္မ (၃)မွာ “လႊတ္ေတာ္ကို မဲဆႏၵနယ္မ်ားမွ ဤဥပေဒႏွင့္အညီ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လိုက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္” လို႔ ပါရွိပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေခၚယူဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ န၀တ အစိုးရက လႊတ္ေတာ္မေခၚပါဘူး။
ဒီအတြက္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၂၈၊ ၂၉ ရက္စြဲနဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္း ထြက္ခဲ့ၿပီး NLD ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ လႊတ္ေတာ္ေခၚယူ ဖြဲ႕စည္းေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ ထြက္ရွိလာပါတယ္။
န၀တအစိုးရအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔က ေၾကညာခ်က္ ၁/၉၀ နဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္းကို တံု႔ျပန္ပါတယ္။
(၄)
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ လက္မွတ္ထိုး တံု႔ျပန္ခဲ့တဲ့ ၁/၉၀ ေၾကညာခ်က္က အာဏာလႊဲမေပးႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို အထင္အရွား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ တာ၀န္ရွိသူေတြသာျဖစ္တယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ ရယူဖို႔အတြက္ ယာယီဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီး အစိုးရဖြဲ႕တာကို ဘယ္နည္းနဲ႔မွ လက္ခံမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသစ္အရ ေပၚေပါက္လာမယ့္ အစိုးရမဖြဲ႕ ႏိုင္ေသးခင္မွာ န၀တအစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဆက္ယူထားမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ ၁/၉၀ မွာ ပါခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ မျပဳလုပ္မီမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ အေရးပါတာကို NLD က သိေနပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရခ်ိန္မွာ ဥပေဒနဲ႔အညီ အာဏာလႊဲေျပာင္း ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲတာကို န၀တအစိုးရက လက္မခံခဲ့ပါဘူး။
ပိုဆိုးတာက ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္အခ်ိန္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ တြန္းအားေပးမႈေတြ ရွိခဲ့တာကို န၀တအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ ကိုယ္တိုင္ လက္မခံပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒထက္ ေရြးေကာက္ပြဲက ပိုအေရးႀကီးတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပဲ ေျပာပါတယ္။ ဒီအတြက္ အေထာက္အထား ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္ ရက္သတၱပတ္ ႏွစ္ပတ္အလို ေမ ၁၀ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္တြင္ ဆႏၵမဲေပးေနေသာ ျပည္သူမ်ား (ဓာတ္ပံု-တိုင္းက်ဳိးျပည္ျပဳ ပထမတြဲမွ)
“တစ္ခါက ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဂုဏ္သေရရွိ လူႀကီးမင္းတစ္ဦးက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ အေရးပါပံု ေျပာခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္က သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္အတိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ေပးႏိုင္ဖို႔ပဲျဖစ္ၿပီး သူေျပာသလို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥကို စိုးရိမ္ေနရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး အဲဒါက ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ စိုးရိမ္မႈလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးခ်င္လည္းေရးပါ။ အေဟာင္းကိုပဲ ျပဳျပင္စရာရွိတာ ျပဳျပင္ၿပီး သံုးခ်င္လည္းသံုးပါ” ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒီထဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေစာေမာင္ ရည္ညႊန္းတဲ့ “ေရွ႕ေနခ်ဳပ္” ဆိုတာ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးလွေအာင္ကို ဆိုလိုတာပါ။ ဦးလွေအာင္ဟာ NLD နဲ႔ နီးစပ္သူတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဦးလွေအာင္ဟာ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ သုေတသန လုပ္ေနသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာ့အေရး ကြၽမ္းက်င္သူ ဆြီဒင္သတင္းစာဆရာ ဘာေတးလ္ လစ္တနာက ဦးလွေအာင္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုဖူးပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခု ႏွစ္မွာ ေမလပိုင္းက ေတြ႕ခဲ့တဲ့ အဲဒီေတြ႕ဆံုမႈမွာ “ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးဖို႔ကို စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရဘက္က ၀န္ေလးေနပံုရွိတယ္” လို႔ ဦးလွေအာင္က ဘာေတးလ္လစ္တနာကို ေျပာခဲ့ဖူး ပါတယ္။
ဘာေတးလ္လစ္တနာ ကိုယ္တိုင္လည္း ဒီအခ်က္ကို သူ႔မွာရွိတဲ့ အေထာက္အထားေတြနဲ႔ ေျပာဆိုဖူးတာ ရွိပါတယ္။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ကိုရီးယားမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ကြန္ဖရင့္တစ္ခုမွာ ဘာေတးလစ္တနာက စာတမ္းတင္သြင္းပါတယ္။
“(ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ) ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္းက ျပႆနာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္မွာ NLD ကဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥကို တင္ျပတဲ့အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္က ရင့္ရင့္သီးသီး ေျပာဆိုခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္” လို႔ ဘာေတးလစ္တနာက သူ႔ရဲ႕စာတမ္းမွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။
(၅)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ န၀တအစိုးရ (ဒါမွမဟုတ္) တပ္မေတာ္က ကတိဖ်က္ခဲ့တာ ထင္ရွားပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ေမ ၂၇ မတိုင္မီ သူတို႔ေရးသား၊ ေျပာဆိုမႈေတြနဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ ေရးသား၊ ေျပာဆိုမႈေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာ႐ံုနဲ႔ ဒီအခ်က္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ မခိုင္လံုပါဘူး။ အာဏာလႊဲမေပးခ်င္တဲ့အတြက္ တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကတိဖ်က္ခဲ့တာပါ။ ဒီအတြက္ NLD အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကို အျပစ္ပံုခ်လို႔ မရပါဘူး။
ေနာက္တစ္ခ်က္က အာဏာမလႊဲေပးတဲ့အျပင္ အၿငိဳးတႀကီး အာဃာတထား လုပ္ေဆာင္တာ ေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ န၀တအစိုးရရဲ႕ ၁/၉၀ ေၾကညာခ်က္ထြက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရြးေကာက္ခံ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့ လူဖမ္းပြဲ စတင္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ ၆၅ ဦးထက္မနည္း ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ၁၂ ဦးထက္မနည္း ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံဘက္ ထြက္ေျပးရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္မီကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ဖမ္းဆီးႏွိပ္ကြပ္မႈေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ပိုဆိုးသြားပါတယ္။
အာဃာတထားမႈကို ေျပာတဲ့အခါ NLD ဒုတိယ ဥကၠ႒ဦးၾကည္ေမာင္ရဲ႕ ျဖစ္ရပ္က သာဓကတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္ထုတ္ Asia Week မဂၢဇင္းမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ ေဒါမနစ္ေဖာ္လ္ဒါနဲ႔ ဦးၾကည္ေမာင္တို႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈ ပါခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေတြ႕ဆံုမႈမွာ ေဒါမနစ္ေဖာလ္ဒါက ေမးခြန္းတစ္ခု ေမးပါတယ္။ NLD က အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းျပီးခ်ိန္မွာ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို တရား႐ံုးတင္ စစ္ေဆးဖို႔ အစီအစဥ္ရွိလားလို႔ ေမးပါတယ္။ ဦးၾကည္ေမာင္က “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏုရင္ဘတ္ခံု႐ံုးလို ႐ံုးတင္စစ္ေဆးဖို႔ အစီအစဥ္မရွိဘူး” လို႔ ျပန္ေျဖခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒါမနစ္ေဖာ္လ္ဒါရဲ႕ထပ္ဆင့္ေမးျမန္းမႈကို ဦးၾကည္ေမာင္က ျပန္ေျဖတဲ့အခါ “ခင္ညြန္႔လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ သိပ္ၿပီးလံုျခံဳမႈ မရွိဘူးလို႔ ယူဆေနၾကပါတယ္” ဆိုတဲ့အခ်က္တစ္ခု ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို ေျဖၾကားခ်က္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က ေဒါသထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္က ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနမွာလုပ္တဲ့ အၾကိမ္ (၁၀၀) ေျမာက္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ဒီအေၾကာင္းကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ ေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ့္ကို ဘာသေဘာထားနဲ႔ ဒီလိုမ်ား ျပန္ေျဖသလဲ။ ကြၽန္ေတာ္ ဦးၾကည္ေမာင္ကို ေမးလိုက္ခ်င္တယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ ေျပာခဲ့တာပါ။
ဒါ့အျပင္ ဦးၾကည္ေမာင္ရဲ႕စကားကို အယူအဆမွားေကာက္ၿပီး သူတို႔ကို ႏုရင္ဘတ္စစ္ခံု႐ံုး ပို႔လိမ့္မယ္လို႔ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ထင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေအာင္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က တပ္မေတာ္ထဲမွာ ၀ါဒျဖန္႔ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔ထုတ္တဲ့ တရား၀င္ စာအုပ္ေတြမွာလည္း ဒီအေၾကာင္းကို ျပန္ေရးတဲ့အခါ မူကြဲေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
သူတို႔ ဆိုလိုရင္းက NLD အာဏာရရင္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စစ္ခံု႐ံုး တင္လိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ႐ိုက္သြင္းတာပါပဲ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၆ ရက္မွာေတာ့ “ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ လံုျခံဳေရး၊ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရး ထိခိုက္ေစရန္ ၾကံရြယ္ျပီး တစ္ခုခုလုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ယင္းသို႔ ျဖစ္ေစရန္ အေၾကာင္းျပဳျခင္း” ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ဦးၾကည္ေမာင္ကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဘယ္သူေတြက အာဃာတပိုမ်ား ခဲ့သလဲဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္မတ္လမွာ ထြက္ခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ရဲ႕ ကိုယ္တိုင္ေရး ဘ၀ဇာတ္ေၾကာင္း စာအုပ္မွာ ၁၉၉၀ ျပည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ အေျခအေနကို သီးျခားေရးခဲ့တာ မရွိသလို၊ သူတို႔ ကတိဖ်က္ခဲ့တာကို ကာကြယ္တဲ့ ေရးသားခ်က္ေတြကို မေတြ႕ရပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ဟာ သူတို႔ ကတိမဖ်က္ဘူး ဆိုတာကို သတင္းစာ ရွင္းပြဲေတြလုပ္ၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။
(၆)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ အစိုးရ(န၀တ)က ကတိဖ်က္ခဲ့တာ ကိုကာကြယ္ေျပာဆို သူေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာသာမက ျပည္ပမွာပါ အဖြဲ႕အစည္းအေနနဲ႔ ရပ္တည္ၿပီး ကာကြယ္ေနသူေတြ ရွိပါတယ္။
အခုခ်ိန္မွာလည္း အဲဒီလူေတြဟာ ပံုစံတစ္မ်ိဳးေျပာင္းၿပီး ၾသဇာထူေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိမႈ ရည္မွန္းခ်က္က န၀တအစိုးရ မွန္တယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပါ။
ဒီလိုအဖြဲ႕အစည္းေတြထဲမွာ Network Myanmar ၀က္ဘ္ဆိုက္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီ၀က္ဘ္ဆိုက္ကို ထူေထာင္သူက ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျဗိတိသွ် သံအမတ္ႀကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာ Bagan Capital လီမိတက္ရဲ႕ အၾကံေပးျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး လမ္းလြဲႏိုင္တဲ့ အယူအဆေတြကို သူက အျမဲေရးေလ့ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္း သူ႔၀က္ဘ္ဆိုက္မွာ ေရးသားခဲ့တဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကလည္း လမ္းလြဲႏိုင္တဲ့ အယူအဆေတြပါပဲ။
“၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းလင္းတဲ့ ဥပေဒျပ႒ာန္းမႈမ်ိဳး မေတြ႕ရေပမဲ့ အစိုးရသတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားမွလည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ (ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္) ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒကို ၾကည့္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း တပ္မေတာ္အစိုးရက ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို အရပ္ဘက္သို႔ ခ်က္ခ်င္းလႊဲေျပာင္းေပးမည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေစတယ္” ဆိုၿပီး သူကေရးခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲကို လာေရာက္သတင္းယူတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲဖို႔ ပထမဆင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နားလည္ၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔ သူကဆိုပါတယ္။
န၀တ အစိုးရ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ မွတ္တမ္းေတြ၊ ေျပာဆိုခ်က္ေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္ သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ မွားယြင္းပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္မွာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကိစၥ ေျပာခဲ့တာ တခ်ိဳ႕ရွိေပမယ့္ ၀ွက္ဖဲတစ္ခုလို ေမွးမွိန္ထားခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးလို႔ NLD ႏိုင္ၿပီးမွာသာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲဖို႔ကို အေရးႀကီး ေခါင္းစဥ္တပ္ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ရွင္းပါတယ္။ န၀တ အစိုးရ မွန္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆပါပဲ။
သူ႔သေဘာထား ရပ္တည္ခ်က္ေတြဟာ ေရာဘတ္ေတလာတို႔၊ ေမာ္တန္ပက္ဒါဆန္တို႔နဲ႔ အတူတူပါပဲ။ န၀တ တပ္မေတာ္အစိုးရကို ေရွ႕ေနလိုက္ေပးသူေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရး ကြၽမ္းက်င္သူ တစ္ဦးကေတာ့ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ဟာ ဥာဏ္မ်ားတဲ့ အခြင့္အေရးသမား တစ္ဦးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာ့အေရး မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆေတြကို အျမဲေျပာေလ့ရွိတယ္။ သူ႔ကို ေ၀ဖန္သူေတြ ရွိေပမဲ့ အမွန္မျပင္ခဲ့ပါဘူး။ တစ္ဖက္မွာလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ် သံအမတ္ၾကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူမို႔ သူ႔ရဲ႕ၾသဇာက အထိုက္အေလ်ာက္ ရွိပါတယ္။
ေနာက္ျပီး သူဟာ ကေမၻာဒီးယားမွာလည္း သံအရာရွိတစ္ဦးအျဖစ္ ေနခဲ့ဖူးပါတယ္။ အၿငိမ္းစားယူျပီးခ်ိန္မွာ စီးပြားေရး အၾကံေပး လုပ္ငန္းတစ္ခု ထူေထာင္တယ္။ ဗီယက္နမ္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအိုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလိုတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို အၾကံေပးခဲ့တယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ သူဟာ ျမန္မာ့အေရးကိုပဲ သီးျခားအာ႐ံုစိုက္လာသူ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ Bagan Capital လီမိတက္ ဆိုတာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လာေရာက္ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို အၾကံေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Bagan Capital အၾကံေပးအဖြဲ႕ထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေဒါက္တာသန္႔ေသာ္ေကာင္း ပါေနတာကို သူတို႔၀က္ဘ္ဆိုက္မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ သိရပါတယ္။
(၇)
ျမန္မာ့အေရး အယူအဆမွားေတြကို ျဖန္႔ခ်ိေနတဲ့ Network Myanmar မွာ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ စာတမ္းေတြကို ကိုးကားေဖာ္ျပတာလည္း ရွိပါတယ္။
ဒါဟာ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ လိုခ်င္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းလႊဲေဖာ္ျပမႈအတြက္ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ စာတမ္းေတြက အေထာက္အကူျပဳလို႔ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ျပဳစုထားတဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲ ေရးသားခ်က္ေတြမွာ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ စာတမ္းကို ညႊန္းဆိုခဲ့တာ ရွိပါတယ္။ စာတမ္းနာမည္ အျပည့္အစံုက The State of the Pro-Democracy Movement in Authoritarian Myanmar/Burma ျဖစ္ပါတယ္။
 |
| ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္း Network Myanmar ၀က္ဘ္ဆိုက္၌ လမ္းေၾကာင္းလြဲ ေဖာ္ျပထားမႈ |
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကတိကို ဖ်က္ခဲ့ေသာအခါက
(၁)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းက လာမယ့္ ေမ ၂၇ ရက္မွာ ၂၅ ႏွစ္ျပည့္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္က တပ္မေတာ္အစိုးရ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ (န၀တ) က ျပည္သူေတြကို အာဏာလႊဲမေပးခဲ့ပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီမွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေစာေမာင္က ကတိေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ေပးခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္။ ၿပီးရင္ စစ္တန္းလ်ားျပန္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္အျပင္ အဲဒီအခ်ိန္က ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးသန္းေရႊ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔လည္း ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတို႔ထင္မွတ္မထားတဲ့ ရလဒ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုထြက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ ေလသံေျပာင္းခဲ့တယ္။ အာဏာလႊဲမေပးေတာ့ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ေရးဆြဲဖို႔ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အာဏာလႊဲမယ္ဆိုတဲ့ စကားကို သူတို႔ ေျပာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကို မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ လူဦးေရ သန္း ၂၀ ထဲက ၁၅ သန္းေက်ာ္ လာေရာက္မဲေပးခဲ့တယ္။ ဆႏၵမဲေပးမႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ၇၂ ဒသမ ၅၉ ရွိ ခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ ၄၈၅ ေနရာမွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္(NLD)က ၃၉၂ ေနရာ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အကယ္၍ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ အတြက္ဆိုရင္ မဲေပးသူ အေရအတြက္ ဒီေလာက္မ်ားခဲ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ အဆံုးအျဖတ္ က်လို႔သာ မဲေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာလႊဲေပးလိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ မဲေပးခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ဆႏၵမဲေပးသူ ျပည္သူေတြ အလိမ္ခံလိုက္ရပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ဘယ္တုန္းကမွ မရွိခဲ့တဲ့ အႀကီးက်ယ္ဆံုး မဲလိမ္မႈျဖစ္ၿပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က အာဏာလႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ မဟုတ္ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ဖ်က္ခဲ့တာကလည္း အႀကီးအက်ယ္ လိမ္လည္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိမ္လည္မႈက ၂၅ ႏွစ္ျပည့္တဲ့ အခုခ်ိန္အထိ ရွိေနတုန္းပါပဲ။
အခု ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ အခ်ိန္နီးလာပါၿပီ။ ပွ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အခ်ိန္ ေျခာက္လပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မယ့္ သတ္မွတ္ရက္ အတိအက် မထြက္ေသးပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ေရာ၊ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ကပါ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္သူပဲ အႏိုင္ရရ အာဏာလႊဲေပးပါမယ္ဆိုတဲ့ ကတိစကား မေျပာေသးပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေတာ့ တပ္မေတာ္အစိုးရ (န၀တ) ကတိဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ နာလန္မထူႏိုင္ဘဲ က်ဆံုးခဲ့ရတဲ့ ႏိုင္ငံ (Failed State) ျဖစ္သြားပါတယ္။
(၂)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္မွာ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုကတိေပးခဲ့တယ္၊ ဘာစကားေတြ ေျပာခဲ့တယ္ဆိုတာ အေထာက္အထားေတြ ရွိၿပီးသားပါ။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ တပ္မေတာ္ အာဏာသိမ္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕(န၀တ) ကိုဖြဲ႕စည္းတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဦးေဆာင္တယ္။ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သန္းေရႊက ဒုတိယေခါင္းေဆာင္ ေနရာယူၿပီး (အာဏာသိမ္းစဥ္ အခ်ိန္က) ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး တင္ဦးတို႔က အတြင္းေရးမွဴး တာ၀န္ယူခဲ့တယ္။
ဒါ့အျပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမာင္ေမာင္ခင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တင္ထြန္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအာင္ရဲေက်ာ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဘုန္းျမင့္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စိန္ေအာင္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်စ္ေဆြ၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေက်ာ္ဘ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေမာင္သင့္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေမာင္ေအး၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ဥာဏ္လင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမင့္ေအာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမသင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ထြန္းၾကည္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအးေသာင္၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ မ်ိဳးညြန္႔တို႔က အာဏာသိမ္း န၀တအစိုးရ အဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းယူမႈအတြက္ ပထမဆံုး ထုတ္ျပန္ခ်က္ ၁/၈၈ မွာတင္ “အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ေရး” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ဖို႔ ပါတီေတြ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းဖို႔လည္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။
အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ရွင္းလင္းပြဲမွာ သူတို႔အေနနဲ႔ အာဏာကို လိုခ်င္မက္ေမာေနတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ န၀တရဲ႕ ပထမဆံုး တိုင္ျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာင္ေမာင္ေျပာခဲ့ တာေတြရွိပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္မွာ ေျပာခဲ့တာပါ။ ၁/၈၈ ေၾကညာခ်က္မွာပါတဲ့ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုးလုပ္ေပးဖို႔ အစီအစဥ္ရွိၿပီး စတင္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေတြဟာ တပ္မေတာ္သားမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဖြဲ႕အေနနဲ႔လည္း ႏိုင္ငံေက်းဇူးသစၥာကို ခံယူထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ၀န္ခံထားရွိၿပီးျဖစ္တဲ့ ကတိ သစၥာကို မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္မွ် ပယ္ဖ်က္ ေဖ်ာက္ဖ်က္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ထားရွိ ေစလိုပါတယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္က ေျပာပါတယ္။
အဲဒီတိုင္းျပည္သို႔ တင္ျပခ်က္မွာပဲ သူဆက္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ျပည္သူျပည္သားမ်ားက မိမိတို႔ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီပိုင္ခြင့္အရ လြတ္လပ္မွ်တ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အာဏာလႊဲေျပာင္း ေပးၿပီးတာနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မူလတာ၀န္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တာ၀န္ေတြကိုသာ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ထပ္မံကတိ ေပးလိုပါတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တာပါ။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ကာလတစ္ခုလံုးမွာလည္း ဒီသေဘာတရားပါတဲ့ စကားေတြကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာပါတယ္။ န၀တအစိုးရပိုင္ လုပ္သားျပည္သူ႔ ေန႔စဥ္သတင္းစာအာေဘာ္၊ ေဆာင္းပါးေတြမွာလည္း ဒါကိုပဲ ထပ္တလဲလဲ ကိုးကားေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ေပးမယ္၊ ျပီးရင္ အာဏာလႊဲေပးမယ္။ အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာကို ေျပာတဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲက တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္ ဆိုတာပဲ ေျပာခဲ့တယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္နဲ႔အညီ တက္လာတဲ့ အစိုးရကို အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ သံုးႏႈန္းခဲ့တာလည္း မေတြ႕ရပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးမွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အေၾကာင္းျပခ်က္အျဖစ္ ထုတ္သံုးခဲ့တာပါ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုမႈက ေမွးမွိန္ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ကိုယ္တိုင္က ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ လိုအပ္ေၾကာင္းကို ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ပဲ ေျပာဖူးပါတယ္။
(၃)
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၉ ရက္က တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္႐ံုး (ၾကည္း)မွာ အစည္းအေ၀း တစ္ရပ္လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီ အစည္းအေ၀းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။
“ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပီး ဥပေဒနဲ႔အညီ အစိုးရ ဖြဲ႕ပါ။ အာဏာကိုရယူပါ။ အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ေရြးေကာက္ပြဲလိုပါတယ္။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တာ၀န္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး အစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ ကိစၥက တပ္မေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္မဟုတ္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒါကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း အခုေျပာပါတယ္” လို႔ ဆိုခဲ့တာပါ။
ဒီမတိုင္ခင္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က ႏိုင္ငံျခားစစ္သံမွဴး တစ္ဦးေရွ႕မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။
“တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ျပန္ရလာတာနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို အျမန္ဆံုး လုပ္ေပးသြားမယ္။ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီကို တပ္မေတာ္က စနစ္တက် အာဏာလႊဲေပးသြားမယ္” လို႔ ဦးခင္ညြန္႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို BBC SWB FE/0265 i - 24 September 1988 မွာ မွတ္တမ္း ျပန္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ေရာ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ေရာ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားႏွစ္ရပ္လံုးမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအေၾကာင္း တစ္ခုမွမပါခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) က အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရၿပီးခ်ိန္မွာ သူတို႔ကတိ ကိ်ဳးပ်က္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲဖို႔သာ ျဖစ္တယ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီးမွ အစိုးရဖြဲ႕၊ အာဏာလႊဲေပးမယ္လို႔ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေပးခဲ့တဲ့ ကတိကို စကားလွည့္ကြက္သံုးၿပီး ခ်ိဳးဖ်က္ပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒ အခန္း(၂)၊ ပုဒ္မ (၃)မွာ “လႊတ္ေတာ္ကို မဲဆႏၵနယ္မ်ားမွ ဤဥပေဒႏွင့္အညီ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လိုက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္” လို႔ ပါရွိပါတယ္။
ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေခၚယူဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ န၀တ အစိုးရက လႊတ္ေတာ္မေခၚပါဘူး။
ဒီအတြက္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၂၈၊ ၂၉ ရက္စြဲနဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္း ထြက္ခဲ့ၿပီး NLD ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ လႊတ္ေတာ္ေခၚယူ ဖြဲ႕စည္းေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ ထြက္ရွိလာပါတယ္။
န၀တအစိုးရအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ခင္ညြန္႔က ေၾကညာခ်က္ ၁/၉၀ နဲ႔ ဂႏၵီခန္းမ ေၾကညာစာတမ္းကို တံု႔ျပန္ပါတယ္။
(၄)
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ လက္မွတ္ထိုး တံု႔ျပန္ခဲ့တဲ့ ၁/၉၀ ေၾကညာခ်က္က အာဏာလႊဲမေပးႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို အထင္အရွား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ တာ၀န္ရွိသူေတြသာျဖစ္တယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ ရယူဖို႔အတြက္ ယာယီဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲၿပီး အစိုးရဖြဲ႕တာကို ဘယ္နည္းနဲ႔မွ လက္ခံမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသစ္အရ ေပၚေပါက္လာမယ့္ အစိုးရမဖြဲ႕ ႏိုင္ေသးခင္မွာ န၀တအစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဆက္ယူထားမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ ၁/၉၀ မွာ ပါခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ မျပဳလုပ္မီမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ အေရးပါတာကို NLD က သိေနပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏိုင္ရခ်ိန္မွာ ဥပေဒနဲ႔အညီ အာဏာလႊဲေျပာင္း ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲတာကို န၀တအစိုးရက လက္မခံခဲ့ပါဘူး။
ပိုဆိုးတာက ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္အခ်ိန္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ တြန္းအားေပးမႈေတြ ရွိခဲ့တာကို န၀တအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ ကိုယ္တိုင္ လက္မခံပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒထက္ ေရြးေကာက္ပြဲက ပိုအေရးႀကီးတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပဲ ေျပာပါတယ္။ ဒီအတြက္ အေထာက္အထား ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္ ရက္သတၱပတ္ ႏွစ္ပတ္အလို ေမ ၁၀ ရက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္တြင္ ဆႏၵမဲေပးေနေသာ ျပည္သူမ်ား (ဓာတ္ပံု-တိုင္းက်ဳိးျပည္ျပဳ ပထမတြဲမွ)
“တစ္ခါက ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဂုဏ္သေရရွိ လူႀကီးမင္းတစ္ဦးက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ အေရးပါပံု ေျပာခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္က သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္အတိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ေပးႏိုင္ဖို႔ပဲျဖစ္ၿပီး သူေျပာသလို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥကို စိုးရိမ္ေနရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး အဲဒါက ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ စိုးရိမ္မႈလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးခ်င္လည္းေရးပါ။ အေဟာင္းကိုပဲ ျပဳျပင္စရာရွိတာ ျပဳျပင္ၿပီး သံုးခ်င္လည္းသံုးပါ” ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒီထဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေစာေမာင္ ရည္ညႊန္းတဲ့ “ေရွ႕ေနခ်ဳပ္” ဆိုတာ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးလွေအာင္ကို ဆိုလိုတာပါ။ ဦးလွေအာင္ဟာ NLD နဲ႔ နီးစပ္သူတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဦးလွေအာင္ဟာ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥ သုေတသန လုပ္ေနသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာ့အေရး ကြၽမ္းက်င္သူ ဆြီဒင္သတင္းစာဆရာ ဘာေတးလ္ လစ္တနာက ဦးလွေအာင္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုဖူးပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခု ႏွစ္မွာ ေမလပိုင္းက ေတြ႕ခဲ့တဲ့ အဲဒီေတြ႕ဆံုမႈမွာ “ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးဖို႔ကို စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရဘက္က ၀န္ေလးေနပံုရွိတယ္” လို႔ ဦးလွေအာင္က ဘာေတးလ္လစ္တနာကို ေျပာခဲ့ဖူး ပါတယ္။
ဘာေတးလ္လစ္တနာ ကိုယ္တိုင္လည္း ဒီအခ်က္ကို သူ႔မွာရွိတဲ့ အေထာက္အထားေတြနဲ႔ ေျပာဆိုဖူးတာ ရွိပါတယ္။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ကိုရီးယားမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ကြန္ဖရင့္တစ္ခုမွာ ဘာေတးလစ္တနာက စာတမ္းတင္သြင္းပါတယ္။
“(ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ) ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္းက ျပႆနာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္မွာ NLD ကဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကိစၥကို တင္ျပတဲ့အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ေစာေမာင္က ရင့္ရင့္သီးသီး ေျပာဆိုခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္” လို႔ ဘာေတးလစ္တနာက သူ႔ရဲ႕စာတမ္းမွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။
(၅)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ န၀တအစိုးရ (ဒါမွမဟုတ္) တပ္မေတာ္က ကတိဖ်က္ခဲ့တာ ထင္ရွားပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ေမ ၂၇ မတိုင္မီ သူတို႔ေရးသား၊ ေျပာဆိုမႈေတြနဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ ေရးသား၊ ေျပာဆိုမႈေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာ႐ံုနဲ႔ ဒီအခ်က္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ မခိုင္လံုပါဘူး။ အာဏာလႊဲမေပးခ်င္တဲ့အတြက္ တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကတိဖ်က္ခဲ့တာပါ။ ဒီအတြက္ NLD အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကို အျပစ္ပံုခ်လို႔ မရပါဘူး။
ေနာက္တစ္ခ်က္က အာဏာမလႊဲေပးတဲ့အျပင္ အၿငိဳးတႀကီး အာဃာတထား လုပ္ေဆာင္တာ ေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ န၀တအစိုးရရဲ႕ ၁/၉၀ ေၾကညာခ်က္ထြက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရြးေကာက္ခံ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့ လူဖမ္းပြဲ စတင္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ ၆၅ ဦးထက္မနည္း ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ၁၂ ဦးထက္မနည္း ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံဘက္ ထြက္ေျပးရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္မီကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ဖမ္းဆီးႏွိပ္ကြပ္မႈေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ပိုဆိုးသြားပါတယ္။
အာဃာတထားမႈကို ေျပာတဲ့အခါ NLD ဒုတိယ ဥကၠ႒ဦးၾကည္ေမာင္ရဲ႕ ျဖစ္ရပ္က သာဓကတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္ထုတ္ Asia Week မဂၢဇင္းမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ ေဒါမနစ္ေဖာ္လ္ဒါနဲ႔ ဦးၾကည္ေမာင္တို႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈ ပါခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေတြ႕ဆံုမႈမွာ ေဒါမနစ္ေဖာလ္ဒါက ေမးခြန္းတစ္ခု ေမးပါတယ္။ NLD က အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းျပီးခ်ိန္မွာ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို တရား႐ံုးတင္ စစ္ေဆးဖို႔ အစီအစဥ္ရွိလားလို႔ ေမးပါတယ္။ ဦးၾကည္ေမာင္က “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏုရင္ဘတ္ခံု႐ံုးလို ႐ံုးတင္စစ္ေဆးဖို႔ အစီအစဥ္မရွိဘူး” လို႔ ျပန္ေျဖခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒါမနစ္ေဖာ္လ္ဒါရဲ႕ထပ္ဆင့္ေမးျမန္းမႈကို ဦးၾကည္ေမာင္က ျပန္ေျဖတဲ့အခါ “ခင္ညြန္႔လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ သိပ္ၿပီးလံုျခံဳမႈ မရွိဘူးလို႔ ယူဆေနၾကပါတယ္” ဆိုတဲ့အခ်က္တစ္ခု ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို ေျဖၾကားခ်က္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က ေဒါသထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္က ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနမွာလုပ္တဲ့ အၾကိမ္ (၁၀၀) ေျမာက္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ဒီအေၾကာင္းကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ ေျပာပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ့္ကို ဘာသေဘာထားနဲ႔ ဒီလိုမ်ား ျပန္ေျဖသလဲ။ ကြၽန္ေတာ္ ဦးၾကည္ေမာင္ကို ေမးလိုက္ခ်င္တယ္” လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ ေျပာခဲ့တာပါ။
ဒါ့အျပင္ ဦးၾကည္ေမာင္ရဲ႕စကားကို အယူအဆမွားေကာက္ၿပီး သူတို႔ကို ႏုရင္ဘတ္စစ္ခံု႐ံုး ပို႔လိမ့္မယ္လို႔ န၀တေခါင္းေဆာင္ေတြ ထင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေအာင္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔က တပ္မေတာ္ထဲမွာ ၀ါဒျဖန္႔ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔ထုတ္တဲ့ တရား၀င္ စာအုပ္ေတြမွာလည္း ဒီအေၾကာင္းကို ျပန္ေရးတဲ့အခါ မူကြဲေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
သူတို႔ ဆိုလိုရင္းက NLD အာဏာရရင္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စစ္ခံု႐ံုး တင္လိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ႐ိုက္သြင္းတာပါပဲ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၆ ရက္မွာေတာ့ “ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ လံုျခံဳေရး၊ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရး ထိခိုက္ေစရန္ ၾကံရြယ္ျပီး တစ္ခုခုလုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ယင္းသို႔ ျဖစ္ေစရန္ အေၾကာင္းျပဳျခင္း” ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ဦးၾကည္ေမာင္ကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဘယ္သူေတြက အာဃာတပိုမ်ား ခဲ့သလဲဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္မတ္လမွာ ထြက္ခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ရဲ႕ ကိုယ္တိုင္ေရး ဘ၀ဇာတ္ေၾကာင္း စာအုပ္မွာ ၁၉၉၀ ျပည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ အေျခအေနကို သီးျခားေရးခဲ့တာ မရွိသလို၊ သူတို႔ ကတိဖ်က္ခဲ့တာကို ကာကြယ္တဲ့ ေရးသားခ်က္ေတြကို မေတြ႕ရပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ဟာ သူတို႔ ကတိမဖ်က္ဘူး ဆိုတာကို သတင္းစာ ရွင္းပြဲေတြလုပ္ၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။
(၆)
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ အစိုးရ(န၀တ)က ကတိဖ်က္ခဲ့တာ ကိုကာကြယ္ေျပာဆို သူေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာသာမက ျပည္ပမွာပါ အဖြဲ႕အစည္းအေနနဲ႔ ရပ္တည္ၿပီး ကာကြယ္ေနသူေတြ ရွိပါတယ္။
အခုခ်ိန္မွာလည္း အဲဒီလူေတြဟာ ပံုစံတစ္မ်ိဳးေျပာင္းၿပီး ၾသဇာထူေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိမႈ ရည္မွန္းခ်က္က န၀တအစိုးရ မွန္တယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပါ။
ဒီလိုအဖြဲ႕အစည္းေတြထဲမွာ Network Myanmar ၀က္ဘ္ဆိုက္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီ၀က္ဘ္ဆိုက္ကို ထူေထာင္သူက ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျဗိတိသွ် သံအမတ္ႀကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာ Bagan Capital လီမိတက္ရဲ႕ အၾကံေပးျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး လမ္းလြဲႏိုင္တဲ့ အယူအဆေတြကို သူက အျမဲေရးေလ့ရွိပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္း သူ႔၀က္ဘ္ဆိုက္မွာ ေရးသားခဲ့တဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကလည္း လမ္းလြဲႏိုင္တဲ့ အယူအဆေတြပါပဲ။
“၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းလင္းတဲ့ ဥပေဒျပ႒ာန္းမႈမ်ိဳး မေတြ႕ရေပမဲ့ အစိုးရသတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားမွလည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ (ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္) ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒကို ၾကည့္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း တပ္မေတာ္အစိုးရက ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို အရပ္ဘက္သို႔ ခ်က္ခ်င္းလႊဲေျပာင္းေပးမည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေစတယ္” ဆိုၿပီး သူကေရးခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲကို လာေရာက္သတင္းယူတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲဖို႔ ပထမဆင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နားလည္ၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔ သူကဆိုပါတယ္။
န၀တ အစိုးရ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ မွတ္တမ္းေတြ၊ ေျပာဆိုခ်က္ေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္ သူ႔ထင္ျမင္ခ်က္ မွားယြင္းပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္မွာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကိစၥ ေျပာခဲ့တာ တခ်ိဳ႕ရွိေပမယ့္ ၀ွက္ဖဲတစ္ခုလို ေမွးမွိန္ထားခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးလို႔ NLD ႏိုင္ၿပီးမွာသာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲဖို႔ကို အေရးႀကီး ေခါင္းစဥ္တပ္ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ရွင္းပါတယ္။ န၀တ အစိုးရ မွန္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆပါပဲ။
သူ႔သေဘာထား ရပ္တည္ခ်က္ေတြဟာ ေရာဘတ္ေတလာတို႔၊ ေမာ္တန္ပက္ဒါဆန္တို႔နဲ႔ အတူတူပါပဲ။ န၀တ တပ္မေတာ္အစိုးရကို ေရွ႕ေနလိုက္ေပးသူေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရး ကြၽမ္းက်င္သူ တစ္ဦးကေတာ့ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ဟာ ဥာဏ္မ်ားတဲ့ အခြင့္အေရးသမား တစ္ဦးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာ့အေရး မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆေတြကို အျမဲေျပာေလ့ရွိတယ္။ သူ႔ကို ေ၀ဖန္သူေတြ ရွိေပမဲ့ အမွန္မျပင္ခဲ့ပါဘူး။ တစ္ဖက္မွာလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ် သံအမတ္ၾကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူမို႔ သူ႔ရဲ႕ၾသဇာက အထိုက္အေလ်ာက္ ရွိပါတယ္။
ေနာက္ျပီး သူဟာ ကေမၻာဒီးယားမွာလည္း သံအရာရွိတစ္ဦးအျဖစ္ ေနခဲ့ဖူးပါတယ္။ အၿငိမ္းစားယူျပီးခ်ိန္မွာ စီးပြားေရး အၾကံေပး လုပ္ငန္းတစ္ခု ထူေထာင္တယ္။ ဗီယက္နမ္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအိုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလိုတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို အၾကံေပးခဲ့တယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ သူဟာ ျမန္မာ့အေရးကိုပဲ သီးျခားအာ႐ံုစိုက္လာသူ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ Bagan Capital လီမိတက္ ဆိုတာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လာေရာက္ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို အၾကံေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Bagan Capital အၾကံေပးအဖြဲ႕ထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေဒါက္တာသန္႔ေသာ္ေကာင္း ပါေနတာကို သူတို႔၀က္ဘ္ဆိုက္မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ သိရပါတယ္။
(၇)
ျမန္မာ့အေရး အယူအဆမွားေတြကို ျဖန္႔ခ်ိေနတဲ့ Network Myanmar မွာ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ စာတမ္းေတြကို ကိုးကားေဖာ္ျပတာလည္း ရွိပါတယ္။
ဒါဟာ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ လိုခ်င္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းလႊဲေဖာ္ျပမႈအတြက္ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ စာတမ္းေတြက အေထာက္အကူျပဳလို႔ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ျပဳစုထားတဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲ ေရးသားခ်က္ေတြမွာ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ စာတမ္းကို ညႊန္းဆိုခဲ့တာ ရွိပါတယ္။ စာတမ္းနာမည္ အျပည့္အစံုက The State of the Pro-Democracy Movement in Authoritarian Myanmar/Burma ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္း Network Myanmar ၀က္ဘ္ဆိုက္၌ လမ္းေၾကာင္းလြဲ ေဖာ္ျပထားမႈ
ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ ဆိုတာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ အၾကံေပးတစ္ဦးျဖစ္ျပီး ျမန္မာ့ျငိမ္းခ်မ္းေရး ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းဗဟိုဌာန (MPC) မွာ ပါ၀င္သူ ျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္မတိုင္မီ ကာလေတြမွာ Myanmar Egress၊ ေဒါက္တာေန၀င္းေမာင္ တို႔နဲ႔အတူ ေက်ာ္ၾကားခဲ့သူျဖစ္ျပီး Myanmar Egress မွာ စာသင္ၾကားခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒါက္တာ ေန၀င္းေမာင္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ MPC ရဲ႕ အေရးပါသူတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္ တတိယအုပ္စုရဲ႕ ပညာတတ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ အားသာခ်က္က ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးကြၽမ္း၀င္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႔ထင္ျမင္ခ်က္က ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြၾကားမွာ ေဆြးေႏြးစရာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွာ သိုသိုသိပ္သိပ္ ေနထိုင္သူတစ္ဦး ျဖစ္ေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ပိုျပီး နီးစပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။
ေနာက္ျပီးသူ႔ရဲ႕ အယူအဆက တတိယအုပ္စု စာရင္း၀င္ေတြရဲ႕ သေဘာထားနဲ႔ သိပ္မကြာပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မပါတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဖာ္ေဆာင္မႈ အယူအဆ ရွိသူေတြနဲ႔ နီးစပ္မႈလည္း ရွိပါတယ္။
“ေဒၚစုမပါဘဲ စစ္တပ္က ဒီမိုကေရစီေပးရင္ ခင္ဗ်ားတို႔ မယူၾကေတာ့ဘူးလား” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုကို ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္က ေျပာခဲ့ဖူးတယ္လို႔ ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ဦး ေရးခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ေရးသားခဲ့တဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရည္ညႊန္းကိုးကားတဲ့ ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လိႈင္ စာတမ္းထဲမွာ NLD ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပထားပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မရွိဘဲနဲ႔ NLD ဟာ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ႏိုင္ဘူး ဆိုတာကိုလည္း သူေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ ေျပာခ်င္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းလႊဲ အယူအဆေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈကို ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လိႈင္ရဲ႕ စာတမ္းမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လိႈင္ဟာ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ဖြား၊ မႏၲေလးဇာတိ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ မႏၲေလးတကၠသိုလ္က ၀ိဇၨာဘြဲ႕ရခဲ့တယ္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုမွာ ဘယ္ေနရာက သူပါ၀င္ခဲ့သလဲဆိုတာ အေထာက္အထား မေတြ႕ရပါဘူး။
၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ Cornell တကၠသိုလ္ကေန M.A(Goverment) ဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ Cornell တကၠသိုလ္ကပဲ ပါရဂူဘြဲ႕ ဆက္ရပါတယ္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ကာလေတြမွာ စင္ကာပူႏိုင္ငံ၊ NUS တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဌာနမွာ တြဲဖက္ပါေမာကၡ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ေဟာင္ေကာင္ စီးတီးတကၠသိုလ္ အာရွနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနမွာ တြဲဖက္ပါေမာကၡ ျဖစ္လာပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္း Myanmar Egress နဲ႔ Network Activities မွာ တည္ေထာင္သူ၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး စတာေတြကို လုပ္ခဲ့တယ္။
MPC တည္ေထာင္ၿပီးခ်ိန္မွာ အေရးပါသူ ျဖစ္လာခဲ့သလို သမၼတ အၾကံေပးလည္း ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ အစိုးရသက္တမ္း အေစာပိုင္း အေမရိကန္ခရီးစဥ္ေတြမွာ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ကို ဘာသာျပန္ေပးသူ အေနနဲ႔ အနီးကပ္ ေခၚယူထားတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕အၾကံေပးေတြထဲက ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ကို ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ အသံုးျပဳခဲ့သလို၊ ေဒါက္တာ ေဇာ္ဦးကိုေတာ့ စီးပြားေရးနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္တဲ့ ကိစၥေတြမွာ အသံုးျပဳခဲ့တယ္ဆိုတာ သံသယထားစရာ မလိုပါဘူး။
တစ္ဖက္မွာလည္း စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရကို ေရွ႕ေနလိုက္ေပးေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္၊ MPC တို႔ အၾကား ဆက္ႏႊယ္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တပ္မေတာ္အစိုးရ အလိုအက်အတိုင္း အယူအဆ အမွားေတြကို အမွန္လုပ္ ေရးသား၀ါဒျဖန္႔ေန တဲ့ Network Myanmar ထူေထာင္သူ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္ကို MPC က သံုးခ်င္မွ သံုးပါလိမ့္မယ္။
ဒါေပမဲ့ ဒဲရစ္ခ္တုန္ကင္နဲ႔ ရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ဆံေရးရွိျပီး သူ႔လိုပဲ န၀တ အစိုးရကို ေရွ႕ေနလိုက္ေပးေနတဲ့ ေရာဘတ္ေတလာနဲ႔ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္တို႔ အၾကား ရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ဆံေရး ရွိပါတယ္။ ေရာဘတ္ေတလာ ကိုယ္တိုင္လည္း MPC မွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသူ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအတိုင္းပဲ MPC နဲ႔ ႏွီးႏြယ္ပတ္သက္ေနတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အေနအထားကို ဆန္းစစ္ရင္ သူတို႔ရဲ႕ လားရာကို ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။
(၈)
ႏိုင္ငံတကာမွာ ျမန္မာအစိုးရ မ်က္ႏွာပန္းလွဖို႔ ႏိုင္ငံတကာက လူေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ျပည္တြင္းက ၾကိဳးစားေနသူေတြထဲမွာ MPC က အဓိကက်ပါတယ္။ MPC ထဲမွာမွ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္တို႔၊ ေဒါက္တာသန္႔ျမင့္ဦးတို႔က အေရးပါတဲ့ ေနရာမွာ ရွိေနပါတယ္။
သူတို႔နဲ႔ ႏွီးႏႊယ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ သေဘာထားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတာေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္လို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Network Myanmar လို ပံုစံမ်ိဳးေတြပါပဲ။
ဥပမာအားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ International Labor Organization (ILO) ကိုယ္စားလွယ္လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ရစ္ခ်က္ဟိုေဆးဟာ အခုခ်ိန္မွာ MPC ရဲ႕ အၾကီးတန္း အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ MPC မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ေနခ်ိန္မွာပဲ International Crisis Group (ICG) မွာ သူပါ၀င္ေနပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ဧၿပီ ၂၈ ရက္မွာ ICG ရဲ႕ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဆက္စပ္ျပီး ေရးသားခဲ့တဲ့ Myanmar’s Electoral Landscape ဆိုတဲ့ အစီရင္ခံစာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျငင္းပြားစရာ တခ်ိဳ႕ရွိျပီး အစီရင္ခံစာမွာ ပါေနတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြက MPC တာ၀န္ရွိသူေတြ ေျပာဆိုေလ့ရွိတဲ့ သေဘာထားနဲ႔ တူတာေတြရွိပါတယ္။
ICG မွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ရစ္ခ်က္ဟိုေဆးက MPC မွာလည္း ပါေနတာျဖစ္လို႔ ICG ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ MPC ေလေတြ ဟပ္ေနတယ္လို႔ ယူဆသူေတြ ရွိပါတယ္။
ေနာက္ဆံုးထြက္လာတဲ့ ICG အစီရင္ခံစာလိုပဲ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမွန္နဲ႔ လြဲေခ်ာ္ျပီး ကေမာက္ကမ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာ၊ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားစြာ ထြက္ခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။
၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ထြက္ရွိခဲ့တဲ့ IRI အစီရင္ခံစာ၊ Asia Foundation အစီရင္ခံစာ၊ East-West Center ရဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြ၊ USAID ရဲ႕ သေဘာထားေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ သူတို႔ေတြရဲ႕ တခ်ိဳ႕ေသာ လုပ္ေဆာင္ပံုေတြဟာ Network Myanmar နဲ႔ ပံုစံတူ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒါေတြရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ MPC လူေတြ၊ MPC ထဲမွာမွ သမၼတအၾကံေပး ယူထားသူေတြရဲ႕ စည္း႐ံုးသိမ္းသြင္းမႈေတြ ဘယ္ေလာက္ပါသလဲဆိုတာ မွန္းဆရခက္ပါတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြ အသိဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဒါေပမဲ့ MPC နဲ႔ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ICG၊ IMS၊ DFID၊ EU၊ကမၻာ့ဘဏ္စတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၂၅ ဖြဲ႕ေက်ာ္ရဲ႕ ျမန္မာ့အေရး သံုးသပ္အစီရင္ခံမႈေတြကို ၾကည့္ရင္ အစိုးရဘက္ကို ပိုယိမ္းလာျပီး ျပတ္သားမႈ မရွိတာေတြ ျမင္လာရပါတယ္။
(၉)
ေသခ်ာတာကေတာ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး လမ္းမွားေရာက္ေနရင္ေတာင္ ဒါကို ကာကြယ္ေရွ႕ေန လုပ္ေပးမယ့္သူေတြ ရွိေနတယ္။ အဖြဲ႕အစည္း ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ တိုက္႐ိုက္အားျဖင့္၊ သြယ္၀ိုက္အားျဖင့္ လုပ္ေနသူေတြ ရွိတယ္။ သူတို႔ေတြထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မဟုတ္သူေတြ ပါေနသလို ျပည္ပႏိုင္ငံသား ခံယူထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဖြားေတြ၊ ပညာရွင္အမည္ခံေတြလည္း ပါေနပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ သူတို႔အားလံုးဟာ တတိယအုပ္စုနဲ႔ ပတ္သက္ေနသူေတြခ်ည္းပါပဲ။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ရွင္းပါတယ္။
စစ္အာဏာသိမ္း တပ္မေတာ္ အစိုးရ(န၀တ)က ကတိဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။
န၀တတပ္မေတာ္ အစိုးရရဲ႕ legitimacy ျဖစ္ေရးကို လုပ္ေဆာင္ေပးေနတဲ့ သူေတြနားလည္ဖို႔က ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ျပည္သူလူထုဟာ ေျဗာင္လိမ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါကို ဖံုးကြယ္လို႔ မရပါဘူး။ ျပည္သူေတြရဲ႕ မဲေတြအားလံုး အသိအမွတ္ျပဳ မခံခဲ့ရဘူး။ ျပည္သူေတြရဲ႕ မဲေတြ အခိုးခံခဲ့ရတယ္။ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ၂၅ ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့ပါၿပီ။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာလည္း ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ျဖစ္ခဲ့သလိုမ်ိဳး အေျခအေနမွန္ေတြကို ဖံုးကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့ လံႈ႔ေဆာ္မႈေတြ ထပ္မလုပ္သင့္ ေတာ့ပါဘူး။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ကတိဖ်က္ခဲ့တဲ့ န၀တတပ္မေတာ္ အစိုးရရဲ႕ legitimacy၊ စစ္တပ္ရဲ႕ အေရးပါမႈေတြကို ျပန္အသက္သြင္းလိုသူ တတိယအုပ္စုေတြ အားလံုးနားလည္ထားဖို႔က သမိုင္းဆိုတာ ေဖ်ာက္ဖ်က္လို႔ မရပါဘူး။
ဒီအတိုင္းပဲ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ကတိဖ်က္ျပီး အာဏာမလႊဲခဲ့တာမ်ိဳးကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ထပ္လုပ္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲကတစ္ဆင့္ တက္လာသူေတြကို ညင္ညင္သာသာ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ လိုပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ အရိပ္ဆိုးမ်ိဳး ထပ္မျဖစ္ေအာင္ လက္ရွိတပ္မေတာ္ စစ္တစ္ပိုင္းအစိုးရက လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။
Writer:
ေနထြန္းႏိုင္
http://news-eleven.com
0 comments:
Post a Comment